MYŚLENIE KRYTYCZNE POLEGA NA KRYTYKOWANIU
Ten mit bierze się tylko z podobieństwa z polskim słowem „krytyka”, które kojarzy nam się praktycznie wyłącznie pejoratywnie, z nastawieniem na szukanie błędów i negatywną ocenę.
Nic bardziej mylnego 😊
Wyraz krytyka ma kilka znaczeń – odnosi się nie tylko do ujemnej oceny czegoś, lecz w ogóle do oceny. (Wielki słownik języka polskiego PAN pod red. P. Żmigrodzkiego definiuje to drugie znaczenie jako „działanie polegające na tym, że postrzega się jakąś rzecz lub zjawisko z wykorzystaniem różnorodnych kryteriów, aby następnie ocenić je jako całość lub ze wskazaniem na poszczególne elementy”), np.: Ta teoria musi zostać poddana wnikliwej krytyce. A zatem krytyka nie zawsze musi być negatywna (podkr. MW). Efektem krytyki rozumianej jako proces całościowej oceny czegoś nie jest zero-jedynkowa kwalifikacja tego (złe – dobre, negatywne – pozytywne), lecz opis zjawiska (dzieła itp.) z różnych perspektyw.
Tak więc jeśli krytyka oznacza mniej więcej to co recenzja (z naciskiem na: mniej więcej), nie łączy się z przymiotnikiem negatywna, gdyż jej znaczenie wyklucza taką jednoznaczną ocenę.
Jeśli zaś używamy słowa krytyka w znaczeniu „negatywna ocena” (np. Jego postępowanie spotkało się z krytyką współpracowników), to połączenie go z przymiotnikiem negatywna spowoduje powstanie pleonazmu, zupełnie niepotrzebnego.
Krytyka (łac. criticus – osądzający, gr. kritikos – rozsądzający) – analiza i ocena dobrych i złych stron z punktu widzenia określonych wartości (np. praktycznych, etycznych, poznawczych, naukowych, estetycznych, poprawnych) jako niezbędny element myślenia (źr.: Wikipedia; Słownik etymologiczny języka polskiego; 1927, Krakowska Spółka Wydawnicza).
Zatem myślenie krytyczne nie ma nic wspólnego z myśleniem skierowanym na negatywną ocenę, krytykę; celem takiego myślenia (procesu) jest pełna ewaluacja sytuacji, zdarzenia, informacji – z jak najszerszej perspektywy, by dokonać wiarygodnej i rzetelnej oceny.
W naszym przypadku myślenie krytyczne rozumiemy jako zestaw postaw, których celem jest właśnie taka wiarygodna, rzetelna, obiektywna ocena informacji.
W naszym przypadku myślenie krytyczne rozumiemy jako zestaw postaw, których celem jest właśnie taka wiarygodna, rzetelna, obiektywna ocena informacji.
Osoba myśląca krytycznie nie krytykuje, nie ocenia, lecz przede wszystkim zadaje pytania; tych pytań może być bardzo dużo, bowiem tak myśląca osoba poszukuje zrozumienia, chce dotrzeć do sedna, a nie jedynie skupić się na tym co widoczne „na pierwszy rzut oka”.
Takie postawy, ta kompetencja powinny być rozwijane w każdej klasie i w każdej szkole w Polsce. Uczeń, a bardziej absolwent, który jest kompetentny w tym obszarze poradzi sobie w szybko zmieniającym się, nieprzewidywalnym świecie.